Zadania Departamentu Reprywatyzacji i Rekompensat

Informacja na temat prac nad projektem ustawy o świadczeniach pieniężnych przyznawanych niektórym osobom, których dotyczyły procesy nacjonalizacji

Nacjonalizacja, czyli proces przejmowania przez państwo mienia prywatnego, była jednym z głównych narzędzi wykorzystywanych przez władze dla utrwalenia zmian ustrojowych zainicjowanych w 1944 r. Preferowanym typem własności stała się wówczas własność społeczna. Przejmowanie mienia realizowane było na podstawie aktów nacjonalizacyjnych, których przykładem jest ustawa o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej z dnia 3 stycznia 1946 roku (Dz.U. Nr 13, poz. 17 z późn. zm.). Równolegle, na podstawie dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 r. (Dz.U. z 1945 r. Nr 3 poz. 13, z późn. zm.), prowadzona była reforma rolna polegająca na parcelacji nieruchomości ziemskich na rzecz tworzenia nowych gospodarstw rolnych oraz upełnorolnienia gospodarstw małych.

W wyniku przemian ustrojowych stosunki własnościowe zostały ukształtowane w przeważającej mierze w sposób trwały i nieodwracalny. Podobne stanowisko zostało zawarte w uzasadnieniu do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2001 roku (SK 5/01), w którym Trybunał stwierdził: ”akty normatywne tych organów (PKWN, KRN, Rząd Tymczasowy) były podstawą rozstrzygnięć indywidualnych, które m.in. ukształtowały strukturę własnościową w obszarze własności rolnej, a także stosunki prawne w innych dziedzinach życia społecznego. Upływ czasu, który z punktu widzenia prawa nie jest zjawiskiem obojętnym, nadał tym stosunkom trwałość i dziś są one podstawą ekonomicznej i społecznej egzystencji społeczeństwa polskiego”.

Istnieje jednak grupa decyzji nacjonalizacyjnych (wydanych bez podstawy prawnej lub z jej naruszeniem), w przypadku których można składać wnioski o stwierdzenie ich nieważności. Ustalenie właściwości organów władzy publicznej do rozpatrywania prawidłowości danego wniosku zależy od rodzaju mienia, które było przedmiotem przejęcia w trybie nacjonalizacji. Opis sposobów realizacji roszczeń reprywatyzacyjnych w ramach obowiązującego prawa znajdą Państwo TUTAJ.

Ministerstwo Skarbu Państwa nie prowadzi bezpośrednio spraw związanych z odzyskiwaniem mienia przejętego przez Państwo na podstawie aktów nacjonalizacyjnych, tak więc nie stwierdza nieważności decyzji podjętych z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 par. 1 pkt. 2 Kpa). Do jego obowiązków należą natomiast: przygotowywanie projektów aktów prawnych dotyczących reprywatyzacji (w zakresie niezastrzeżonym dla innych organów), udzielanie zainteresowanym informacji o prawnej możliwości realizacji roszczeń reprywatyzacyjnych oraz gospodarowanie państwowym funduszem celowym pn. Fundusz Reprywatyzacji. Opis zadań Departamentu Reprywatyzacji i Rekompensat Ministerstwa Skarbu Państwa odnajdą Państwo  TUTAJ.

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z materiałami dotyczącymi projektu ustawy o świadczeniach pieniężnych przyznawanych niektórym osobom, których dotyczyły procesy nacjonalizacji. Został on przygotowany przez Ministerstwo Skarbu Państwa w konsultacji z innymi ministerstwami oraz organizacjami osób poszkodowanych dekretami nacjonalizacyjnymi.